(lat. Pestis suum classica, engl. Classical Swine Fever)

 

Klasična kuga svinja je veoma kontagiozno virusno oboljenje svinja svih kategorija koje protiče u akutnom, subakutnom ili hroničnom toku u zavisnosti od mnogih faktora. Oboljenje može da se javi i u inaparentnom i atipičnom obliku.
U akutnom toku  oboljenje se  manifestuje poremećajem opšteg stanja, povećanjem telesne temperature, depresijom, anoreksijom, prolivom, konjuktivitisom, hemoragičnom septikemijom i krvarenjima po unutrašnjim organima.
U subakutnom toku bolest ima slabije izražene simptome u odnosu na akutni tok, a manifestuje se dugotrajnim prolivom, furunkuloznim dermatitisom i sekundarnim bakterijskim infekcijama.
Kod životinja koje se inficiraju slabo virulentnim ili srednje virulentnim sojevima virusa, kao i kod životinja koje su delimično otporne na virus (npr. vakcinisane životinje) oboljenje je hroničnog toka ili protiče asimptomatski.

 

Etiologija

 

Virusne partikule

Uzročnik klasične kuge svinja je virus koji pripada familiji Flaviviridae i rodu Pestivirus. Virus poseduje jednočlanu RNK koja je infektivna. Smatra se da postoje dve serološke podgrupe virusa klasične kuge svinja. Prva podgrupa predstavlja virus koji izaziva akutne infekcije i koji se kao atenuisan koristi za izradu vakcina, dok  druga podgrupa predstavlja virus koji izaziva blage infekcije. Virulencija virusa u spoljašnjoj sredini veoma varira. Visokovirulentni sojevi virusa izazivaju 100% mortalitet, srednje i slabo virulentni sojevi izazivaju hronične infekcije, a postoje i avirulentni sojevi virusa koji ne izazivaju infekcije.
Virus je neotporan u spoljašnjoj sredini i propada za nekoliko dana, a njegova otpornost zavisi od sredine u kojoj se nalazi, od temperature sredine i od ph. U mokraći i izmetu može preživeti 5 do 8 dana. Virus može mesecima da se održi u mesu, mesnim prerađevinama i mesnom otpadu. U svinjskom mesu koje se drži na temperaturi od +4°C virus može da preživi od 3 do 6 meseci dok u suvom mesu koje se drži na sobnoj temperaturi i u sasušenoj krvi nakon klanja može preživeti preko 10 meseci. Usoljeno suvo meso (šunka) sadrži virus još 6 do 12 nedelja nakon soljenja. Virus je osetljiv na dejstvo UV zraka koji ga uništavaju za 30 do 60 minuta. Vrednosti ph niže od 4 (npr. u raspadnutim leševima) i više od 10 inaktivišu virus.
Virus je osetljiv na 1-2% NaOH koji se najčešće koristi za dezinfekciju kod pojave oboljenja ili za preventivu. Za dezinfekciju se mogu koristiti i 3% rastvor formalina, 2% Na hipohlorit i 2-5% fenolni preparati.

 

Epizootiologija

 

Oboljenje se javlja na svim kontinentima i nanosi velike štete svinjarskoj proizvodnji, a u nekim zemljama bolest je iskorenjena. U Evropi se bolest javlja sporadično, a u nekim evropskim državama javlja se enzootski. U našoj zemlji bolest je prvi put utvrđena 1896 godine. Zbog izuzetne kontagioznosti i mogućnosti nastanka velikih ekonomskih šteta ne samo za zemlju u kojoj se KKS pojavila već i za zemlje u okruženju, bolest se nalazi na listi A bolesti OIE-a. Bolest se obavezno prijavljuje na osnovu odredaba veterinarskog zakonika, a otkrivanje, suzbijanje i iskorenjavanje sprovodi se po pravilniku o merama za suzbijanje i iskorenjavanje KKS.
Sprovođenje vakcinacije protiv KKS u nekim zemljama uključujući i našu omogućava održavanje  i otežava iskorenjavanje bolesti. Populacije divljih svinja takođe učestvuju u održavanju infekcije i predstavljaju značajan rezervoar infekcije. Najznčajniji rezervoari infekcije su hronično inficirane svinje koje najčešće ne ispoljavaju kliničke simptome bolesti, a duže vremena izlučuju virus u spoljašnju sredinu. Značajni rezervoari uzročnika su i prasad koja se nakon rođenja inficiraju slabo virulentnim sojevima virusa. Takva prasad najčešće ne ispoljava kliničke simptome bolesti, a stiče imunitet. Takođe, kod prasadi starije od 12 meseci infekcija protiče supklinički ako se inficiraju virusom slabe virulencije. Prasad koja se inficira intrauterino u vremenu od 65. do 90. dana gestacije, rađa se bez sopstvenih antitela (jer su u to vreme gestacije imunotolerantni), a nakon rođenja stiču specifična antitela putem kolostruma i antitela ih određeno vreme (do 11 meseci) štite od infekcije. U vreme dok su zaštićena kolostranim antitelima, predstavljaju značajan izvor infekcije. Nakon izvesnog vremena takva prasad ugine sa atipičnim simptomima bolesti.
Izvor zaraze mogu biti tipično i atipično obolele životinje, životinje u fazi inkubacije bolesti i fazi ozdravljenja (prebolele). Leševi životinja uginulih od KKS, meso, otpadne vode, kontaminirani pribor  takođe predstavljaju izvor zaraze.
Infekcija se prenosi direktnim ili indirektnim kontaktom sa uzročnikom. Virus se izlučuje iz svih sekreta i ekskreta  za 6 do 7 dana nakon infekcije i ostaje infektivan 7 do 10 dana, a nekad i duže u spoljašnjoj sredini. Zdrave životinje se najčešće zaraze preko oro-nazalnog sekreta, sekreta iz očiju i preko mokraće koja sadrži viruse. Inficirane krmače izlučuju virus iscetkom iz uterusa i ekskretima duže vreme nakon prašenja. Zaraza se  u nezaražena dvorišta i farme direktno unosi bolesnim životinjama, kliconošama i zdravim svinjama u fazi inkubacije. Infekciju u nezaražene zapate mogu uneti i druge životinje (glodari, psi, ptice) kao i ljudi koji služe kao mehanički vektori u prenosu uzročnika. Indirektni način prenosa infekcije je preko pribora za čišćenje, pribora koji koriste veterinari, zatim preko transportnih sredstava, mesa i mesnih prerađevina koji su kontaminirani uzročnikom, preko stočne hrane i dr. Zaraza se u zemlju može uneti prilikom uvoza svežeg mesa ili mesnih prerađevina.
Životinje se najčešće inficiraju ingestijom uzročnika. Pored toga mogu da se inficiraju kongenitalno, aerogeno, preko konjuktiva i ozleda na koži.
Klasična kuga svinja predstavlja veliku pretnju svinjarskoj industriji razvijenih zemalja. Morbiditet kod KKS iznosi najčešće 100% dok se mortalitet kreće u širokim granicama od 0 do 100% i zavisi od virulencije virusa, otpornosti organizma, veličine populacije svinja, uslova držanja i dr. U prirodnim uslovima preboli samo manji broj životinja koje ostaju kliconoše. Prirodnim preboljenjem bolesti ili vakcinacijom protiv svinjske kuge znatno se menja dispozicija čopora. Ona tada  može da bude toliko raznolika: od najveće prijemčivosti do najsolidnijeg imuniteta. U manjim populacijama svinja koje su potpuno prijemčive oboljenje se javlja u akutnom toku i tipičnom obliku i brzo se širi. U većim populacijama svinja (farme svinja) u zavisnosti od imunog statusa farmi oboljenje ima atpičnu kliničku sliku i širi se neravnomerno. Ukoliko se u farmu unesu nova grla ona će oboleti u tipičnom obliku. U zapatima svinja gde je vršena vakcinacija protiv KKS, oboljenje najčešće protiče u hroničnom toku i sporo se širi. U regionima gde se KKS javlja enzootski oboljenje poprima hroničan tok, a virusi su srednje ili slabovirulentni.
U prirodnim uslovima na KKS osetljive su samo domaće i divlje svinje. Virus može da se prilagodi i razmnožava u drugim životinjskim vrstama ali ne izaziva oboljenje.

 

Patogeneza

 

Promene na mestu prve replikacije virusa (tonzile) Photo: Dr. R. Panciera, Oklahoma State University, School of Veterinary Medicine, Noah's Arkive.

Nakon ulaska virusa u organizam oronazalnim putem, odvija se prva replikacija virusa u tonzilama. Nakon prve replikacije virus se putem limfnih sudova prenosi do limfnih čvorova gde se odigrava sekundarna replikacija virusa, a ubrzo limfotokom dospeva u krv i ostale limfne strukture (visceralni limfni čvorovi, koštana srž) gde se intezivno umnožava. Virus ima tropizam prema retikularnim, endotelijalnim i epitelnim ćelijama. Nakon faze rasta u limfnim strukturama virus se umnožava u endotelnim ćelijama što dovodi do degeneracije krvnih sudova. Kao posledica oštećenja krvnih sudova nastaju krvarenja, nekroze i infarkti u mnogim organima. U krvnoj slici se zapaža trombocitopenja, a viremija dostiže maksimum 6.dan.
Ukoliko organizam dođe u dodir sa slabije virulentnim virusom razviće se perzistentna infekcija, hronična infekcija ili infekcija sa odloženim kliničkim simptomima. Kod hronične infekcije generalizacija procesa protiče sporije i usled stvaranja antitela dolazi do privremenog poboljšanja i prestanka viremije da bi posle određenog vremena došlo do ponovne viremije i nastanka sekundarnih infekcija kao posledica iscrpljenosti organizma i imunog sistema.
Infekcije neimunih ili slabo imunih suprasnih krmača dovode do inficiranja ploda, a ishod umnožavanja virusa u plodu zavisi od virulencije virusa i starosti ploda. Kongenitalne infekcije dovode do abortusa, mumifikacije plodova i  rađanja mrtvih ili avitalnih prasadi. Ako se rode prasad koja su  naizgled zdrava ona su perzistentno inficirana.

 

Klinička slika

 

Nevoljnost   Dijareja sa primesama krvi  Tačkasta krvarenja na ušima Krupnija krvarenja na vrhovima ušiju               Konjuktivitis          Krvarenja po koži       Krvarenja po koži 2

Dužina inkubacije bolesti zavisi od količine unetog virusa, virulencije virusa, načina infekcije i stepena prijemčivosti organizma.  Kod životinja koje su se inficirale za vreme intrauterinog razvoja može proći više meseci pre nego što počne da se ispoljava klinička slika bolesti, a infekcija je praktično doživotna. Kod životinja koje su se inficirale tokom života, inkubacioni period traje  od 2 do 6 dana, a najviše 22 dana, retko duže.
Bolest može da protekne u perakutnom, akutnom, subakutnom i hroničnom toku. Klinički simptomi bolesti mogu da variraju od veoma oštrih do blagih, a javljaju se i supkliničke infekcije. Bolest je uglavnom akutnog ili subakutnog toka ali u poslednjih godina sve češće se javlja u hroničnom toku, naročito u regionima gde se kuga javlja enzootski i gde se vrši vakcinacija. Perakutni i akutni tok bolesti uglavnom se javlja u početku izbijanja zaraze, na mestima gde se kuga nije ranije pojavljivala. U zapatima u kojima se duže vremena zadržavala enzootija svinjske kuge bolest se javlja u atipičnom obliku. Kod atipičnog oblika bolesti koji je danas sve češći i predstavlja sve veći problem, bolest se javlja u vidu supkliničkih i hroničnih oblika.
Kod perakutnog toka, simptomi bolesti nisu toliko izraženi, prisutno je febrilno stanje, inapetenca, malaksalost i slabost zadnjih nogu, a u nekim slučajevma može se javiti krvarenje iz nosa nakon čega životinja uginjava za nekoliko časova. Patomorfološke promene na lešu nisu toliko izražene.
Akutni tok bolesti počinje povećanjem telesne temperature koja iznosi od 41,5°C do najviše 42°C, a pred smrt telesna temperatura opada ispod normale. Od simptoma su prisutni anoreksija, nevoljnost, malaksalost, nepokretnost, zanošenje pri hodu i hodanje na vrhovima papaka zbog bolova. Neke životinje leže i promuklo skiče. U prvim danima bolesti javlja se obostrani mukozni ili mukopurulentni konjuktivitis sa slepljenim kapcima. Iz nosa se cedi mukopurulentni iscedak. Neke svinje povraćaju žućkastu tečnost sa primesama sluzi. Javlja se konstipacija koju za dan-dva smenjuje dijareja koja može biti sa primesama krvi. Na mekim delovima kože (ispod vrata, između prednjih nogu i butina, na trbuhu, vrhovima ušiju...) javljaju se zbijena tačkasta ili krupnija krvarenja u vidu ljubičastih pega. Koža je hiperemična i cijanotična. Difuzno crvenilo kože izraženo je na ušima,njušci, ispod vrata i duž leđa. Tačkasta krvarenja po koži nekada mogu poprimiti difuzan karakter.
Iz nosa, pluća i urinarnog trakta mogu se javiti krvarenja. Gravidne krmače mogu da pobace. U nekim slučajevima akutnog toka na sluznici usne duplje mogu nastati difteroidna zapaljenja u vidu prljavo-sivih ili žutih ispucalih naslaga. Ako nastanu promene na farinksu ili plućima (krupozna pneumonija) javljaju se respiratorni simptomi bolesti. Mogu nastati sekundarne bakterijske infekcije (salmoneloza, pastereloza i dr.).
Mogu nastati i nervni simptomi bolesti, naročito kod mlađih kategorija svinja. Nastaju kao posledica izliva krvi među moždane ovojnice ili u moždanu supstancu. Nervni simptomi su u vidu depresije ili razdražljivosti. Zapaža se manježno kretanje, podrhtavanje ili grčevi mišića, epileptični napadi. Životinje kruže glavom i teturaju se. Kod prisustva nervnih simptoma bolesti životinje uginu za 24 do 48 časova ili brže u vidu apopleksije.
U akutnom toku bolesti smrt nastupa nakon 6 do 9 dana od infekcije, a nekada i duže. Mortalitet u akutnom toku iznosi 90 do 100% .
Kod subakutnog toka simptomi bolesti su slabije izraženi  u odnosu na akutni tok i on traje nešto duže (2 do 3 nedelje). Subakutni tok, kao i hronični uglavnom se javljaju u enzootski zaraženim područjima.
Kod subakutnog toka nalaze se promene na koži u vidu furunkuloznog dermatitisa. Na hiperemičnim mestima na koži stvaraju se izbočene crvene mrlje na kojima se razvijaju pustule koje zatim prskaju, a na mestima prsnutih pustula nastaju kraste koje otpadaju. Nakon otpadanja krasti stvaraju se ožiljci i grizlice. Na delovima ušiju mogu nastati nekroze. Sekundarne bakterijske infekcije mogu komplikovati bolest.
U slučaju nepovoljnog subakutnog toka bolesti, životinje mršave, anemične su i kahetične, teško se kreću i zanose zadnjim delom tela. Na kraju su iscrpljene i uginjavaju. Kod povoljnijeg toka bolesti, simptomi bolesti se ublažuju za nekoliko dana ili 1 do 2 nedelje, prestaje proliv, životinje su živahnije, počinju da jedu i na kraju ozdrave. U retkim slučajevima dolazi do naglih uginuća kod životinja koje su prezdravile.
Hronični tok bolesti počinje iz akutnog nakon što počne da iščezava febra. Karakteriše ga duži period povećanja telesne temperature, anoreksije, depresije, mršavljenja i dr. Prema kliničkoj slici, kod hroničnog toka mogu da se razlikuju tri faze bolesti : početna akutna infekcija sa nedostatkom apetita, povećanjem telesne temperature i depresijom, zatim dolazi do prividnog ozdravljenja da bi opet došlo do pogoršanja i uginuća (uglavnom kod mladih svinja). Hronični tok može trajati nedeljama ili mesecima i tokom bolesti životinje gube na težini usled stalnog proliva, dolazi do atrofije muskulare, masnog tkiva pa čak i kože. Koža je suva, naborana i prekrivena prljavim krasticama, a često su prisutni seboreični ekcem i alopecija. Leđa obolelih životinja su savijena ili životinje sede sa nogama povijenim ispod trupa. Kod hroničnog toka zapaža se i difteroidno zapaljenje sluznice usta i farinksa. Javljaju se sekundarne bakterijske infekcije. Ako dođe do zapaljenja pluća i jačih promena na digesivnom sistemu bolest ima maligni tok. U slučajevima u kojima dolazi do umerenog povišenja temperature i kataralnog zapaljenja želuca i creva životinje mogu da ozdrave.
Atipični oblik kuge javlja se u zapatima u kojima se duže vremena zadržavala enzootija KKS. Obole pretežno mlade svinje sa slabo izraženim simptomima bolesti i malim procentom smrtnosti zbog čega je dijagnostika kuge u ovakvom obliku veoma otežana. Uzrok pojave ovakvog oblika kuge je verovatno slabljenje virulencije virusa pasažom kroz veći broj organizama i zbog pojačane otpornosti svinja usled stalnog dodira sa virusom kroz duži period. Ako se u takvim zapatima smanji otpornost organizma dolazi do aktivacije svinjske kuge koja je do tada tinjala u zapatu. Simptomi kod atipičnog oblika bolesti su povremeni gubitak apetita, smanjeni prirast, mršavljenje, problemi sa reprodukcijom, kongenitalne anomalije, kongenitalni tremor, pojava ekcema i mrkih ljuskica po koži trbuha, leđa i ekstremiteta i dr. Ako je virulencija virusa u zapatima minimalna, bolest se javlja u pojedinačnim slučajevima, a klinička slika je potpuno nespecifična i često u vidu lake bronhopneumonije, katara creva ili krustoznog osipa po koži.

   POGLEDAJ VIDEO:

http://www.cfsph.iastate.edu/video.php?link=classical-swine-fever

 

 

 

Imunitet

 

Svinje koje prebole KKS stiču jak i dugotrajan imunitet koji je kod starijih doživotan. U nekim slučajevima sinteza antitela može biti poremećena što se objašnjava slabijim imunogenim osobinama pojedinih izolata virusa. Tokom perzistentnih infekcija dolazi do imunopatoloških oštećenja parenhimatoznih organa zbog zajedničkog prisustva specifičnih antitela i virusa.

 

Patomorfološke promene

 

Tačkasta krvarenja na farinksu i larinksu Photo: Dr. W. Wajjwalku, Kasetsart University, Thailand      Petehije po plućima Photo: Plum Island Animal Disease Center (P.I.A.D.C)        Tačkasta krvarenja Tačkasta krvarenja na zidu želuca       Petehije na bubregu Promene na intestinalnom traktu    Hemoragičan limfni čvor

Krvarenje na mokraćnoj bešici      Krvarenja u bubregu        Infarkti na slezini Tačkasta krvarenja na crevima     Hemoragični limfni čvorovi                   Butoni Photo: Dr. R. Panciera, oklahoma State University, School of Veterinary Medicine, Noah's Arkive.                     Butoni2

Patoanatomski nalaz varira i zavisi od dužine trajanja bolesti i njenog oblika. Iz tog raloga ne mogu uvek da se nađu tipične promene na osnovu kojih bi se pouzdano postavila dijagnoza KKS na osnovu patoanatomskog nalaza. Zbog tropizma virusa prema vaskularnom endotelu nastaju krvarenja u mnogim organima (bubrezi, limfni čvorovi, slezina, jetra , koštana srž, pluća, srce, želudac, žučni mehur, intestinalna seroza,sluznica farinksa i larinksa, mokraćne bešike itd.)
Kod perakutnog toka bolesti promene mogu izostati ili se može zapaziti crvenilo sluznica, sitno krvarenje na serozama, sluznicama i na bubrezima ali u manjem obimu.
U akutnom toku javljaju se promene koje karakterišu hemoragičnu septikemiju. Kod akutnog toka najranije promene mogu se zapaziti na limfnim čvorovima, slezini i koštanoj srži. Ove promene se zapažaju na početku bolesti i nekada se mogu zapaziti čak i kod životinja koje izgledaju zdravo. Kod hroničnog toka ove promene mogu biti manje izražene ili su potpuno išćezle. Limfni čvorovi su hiperemični, uvećani i sa krvarenjima, a na preseku izgledaju mramorirani kao posledica resorpcije eritrocita iz okolnog hemoragičnog tkiva. Kod blagih infekcija promene na limfnim čvorovima mogu da izostanu. Slezina je uglavnom normalne veličine ili malo uvećana, a na njenim rubovima se nalaze hemoragični ređe ishemični infarkti nastali kao posledica začepljenja krvnih sudova. Promene na koštanoj srži najpre se mogu zapaziti u spongioznim delovima pršljenova i rebara. Koštana srž je tamno obojena, crveno-crne boje. Po koži se javljaju petehije, a po serozama i mukozama ekhimoze.
Promene u digestivnom traktu su u vidu akutnog kataralnog, hemoragičnog ili pseudomembranoznog zapaljenja. Na sluznici usta, ždrela i tonzila nalaze se difteroidno nekrotične promene  izgleda poput butona. Najlakši oblik zapaljenja želuca i creva jeste kataralni dok je za natanak pseudomembranoznog potreban period od 1 do 3 nedelje. Hemoragično zapaljenje želuca i creva javlja se u perakutnim i akutnim slučajevima KKS sa najvećim krvarenjima u debelim crevima.
Kod pseudomembranoznog zapaljenja creva dolazi do izlivanja eksudata iz krvnih sudova i taloženja fibrina na površinu sluznice creva usled čega se stvaraju pseudomembrane. Eksudat takođe može da natopi tkivo sluznice i da izazove nekrozu. Prema tome pseudomembranozno zapaljenje javlja se u tri oblika:
fibrinozno (krupozno) zapaljenje, nastaje kada se eksudat iz krvnih sudova izlije na površinu slznice creva, zgruša se i stvori pseudomembrane sastavljene od fibrina.
Difteroidno zapaljenje sluznice debelih creva, nastaje kada eksudat iz krvnih sudova natopi sluznicu debelih creva i istovremeno izlazi na površinu sluzokože i gruša se izazivajući nekrozu. Difteroidno zapaljenje se najčešće javlja u subakutnom i hroničnom toku bolesti. Pri zgrušavanju eksudata dolazi do nekroze nakvašenog tkiva pa su pseudomembrane sastavljene ne samo od fibrina nego i od nekrotizovane sluznice. Odlupljivanjem pseudomembrana sa površine sluznice nastaju grizlice koje otvaraju put sekundarnim bakterijskim infekcijama. Difteroidno zapaljenje je najčešće ograničeno i predstavlja karakterističnu sliku KKS. Prve difteroidne promene zapažaju se na Pejerovim pločama, a zatim i na limfnim folikulima. Folikuli mogu da podlegnu nekrozi i raspadu i da se nakon odstranjivanja siraste mase iz folikula stvore grizlice koje su ograničene rubom. Na grizlice se nadovezuju sekundarne bakterijske infekcije pa se na tim mestima stvaraju žućkaste ili tamne krastice veličine do metalnog dinara koje se malo uzdižu iznad površine sluznice. U slučaju da iz nekrotizovanih folikula ne nastanu grizlice, već folikul sačuva svoj oblik i oko njega počnu da se stvaraju koncentrične naslage zbog nekroze sluznice, nastaju kraste slične dugmetu- BUTONI koji su izdignuti na površinu sluznice debelog creva. Butoni su patogomonični za KKS. Nalaz butona veličine dinara i većih najčešći je na sluznici cekuma i početnog dela kolona, a nalaze se 2 do 3 nedelje nakon infekcije. Na kraju se butoni odlupljuju od sluznice i na tim mestima ostaju ožiljci koji vremenom bivaju pokriveni epitelom. Ređi su slučajevi da inflamacija zahvati veću površinu sluznice, a ako se to desi zidovi creva zadebljaju zbog difteroidnih naslaga koje su debele i do 1 cm.
Nekrotično zapaljenje sluznice želudačno-crevnog trakta, često se javlja zajedno sa difteroidnim i hemoragičnim. Kod ovog zapaljenja dolazi do natapanja sluznice eksudatom iz krvnih sudova ali eksudat ne izlazi na površinu sluznice kao kod difteroidnog zapaljenja pa ne dolazi do stvaranja pseudomembrana na površini. Ovde dolazi do nekroze same sluznice, a nekroza može da zahvati pliće ili dublje delove sluznice.
Promene na plućima su u vidu krupoznog zapaljenja hemoragičnog karaktera. Promene mogu biti ograničene na manje delove pluća ili zahvataju čitave lobuse. Ako se jave sekundarne bakterijske infekcije može se zapaziti kataralno, fibrinozno, nekrotično i gangrenozno zapaljenje pluća. Na sluzokoži larinksa i epiglotisa nalaze se petehijalna krvarenja koja su takođe jedan od patogomoničnih znakova KKS.
Na bubrezima se nalaze petehijalna krvarenja i to više na ventralnoj strani. Krvarenja su u zavisnosti od starosti procesa u vidu svetlo crvenih do ljubičasto sivih tačkica. Na sluzokoži bešike takođe se nalaze petehijalna krvarenja.
Kod atipičnog oblika patomorfološke promene nisu tipične i sastoje se od difteroidno-nekrotičnog tonzilitisa, krvarenja na epiglotisu, bubrezima i sluznici debelih creva koja je zadebljala.

 

Dijagnoza

 

Tehnika fluorescentnih antitela

PCR

Dijagnoza bolesti postavlja se na osnovu epizootioloških podataka, kliničke slike, patoanatomskog nalaza, a potvrđuje se laboratorijskim nalazima.
U početku bolesti u laboratoriju se šalje puna krv na ispitivanje. Za dokazivanje virusa kao materijali uzimaju se tkivo tonzila, slezine, bubrega, zatim koštana srž, pankreas i distalni delovi ileuma. Virus se dokazuje tehnikom fluorescentnih antitela, tehnikom imunoperoksidaze (monoklonskim antitelima obeleženim peroksidazom) i antigen-capture elisom (slabija osetljivost).Za izolaciju virusa koristi se ćelijska kultura (PK-15). Nukleinska kiselina virusa dokazuje se pomoću RT-PCR.
Od seroloških metoda za dokazivanje antitela koriste se ELISA, test neutralizacije imunofluorescencije i neutralizacija peroksidaze.

 

 

Diferencijalna dijagnoza

 

Diferencijalno dijagnostički u obzir dolazi afrička kuga svinja, salmoneloza, pastereloza, Aujeskijeva bolest, antraks, listerioza, zarazna uzetost svinja, crveni vetar, influenca i dr.

 

Terapija

 

Terapija kuge se ne sprovodi.

 

Profilaksa i mere kontrole

 

Program kontrole, suzbijanja i iskorenjavanja KKS u našoj zemlji zasniva se na primeni svih mera koje su propisane pravilnikom o merama za suzbijanje i iskorenjavanje KKS. Uprkos sprovođenju svih mera, uključujući i imunoprofilaktičke mere, KKS se i dalje kontinuirano javlja.U cilju kontrole, suzbijanja i iskorenjavanja bolesti sprovode se odgovarajuće zoosanitarne mere, “stamping out” i imunoprofilaksa.

Mere koje se sprovode za zaštitu teritorija koje su slobodne od kuge:

-zabrana uvoza i transporta svinja, proizvoda od svinja i sperme iz zemalja koje nisu slobodne od kuge
-zoosanitarna kontrola na graničnim prelazima
-sprovođenje karantina za uvežene životinje
-prilikom uvoza svinja one moraju da potiču sa teritorija koje su slobodne od kuge i gde u krugu od 30 km nije registrovan ni jedan slučaj KKS u predhodnih 12 meseci
-uvežene životinje ne smeju biti vakcinisane
-zabrana ishrane sa neprokuvanim pomijama
-odvojeno držanje različitih kategorija svinja i dr.

Mere u slučaju pojavljivanja klasične kuge svinja:

-zatvaranje farmi i lokacija na kojima se nalaze obolele životinje
-obaveštavanje javnosti o pojavi zaraze
-postavljanje dezbarijera na prilazima žaraženom području
-sprovođenje dezinfekcije, dezinsekcije i deratizacije
-ograničavanje kretanja lica koja ulaze u zaraženo područje
-teritoriju oko zaraženog područja proglasiti ugroženom zonom
-ukoliko je u pitanju novo žarište sprovodi se “stamping out”
-zabrana klanja svinja
-meso, proizvodi od mesa i kontaminirana stočna hrana se neškodljivo uklanjaju
-dezinfekcija svih predmeta koji su mogli na bilo koji način da dođu u kontakt sa virusom
-uklanjanje đubreta i otpada može da se izvrši tek nakon propisanog vremena i izvršene dezinfekcije
-neškodljivo uklanjanje leševa
-zabrana održavanja sajmova i stočnih pijaca u zaraženom i ugroženom području i zabrana otpremanja svinja sa ovih područja dok se ne proglasi prestanak zaraze
-zabraniti transport životinja kroz zaraženo područje
-u slučaju da se očekuje širenje epizootije sprovodi s vakcinacija u ugroženim područjima
-na većim farmama može da se izvrši trijaža životinja. Obolele i sumnjive životinje se neškodljivo uklanjaju, a ostale vakcinišu uz sprovođenje zoosanitarnih mera.Ako se pojave novi slučajevi bolesti potrebno je neškodljivo uklanjanje obolelih. U ovom slučaju farma može da se smatra slobodnom ako se na farmu dopreme (najranije 6 nedelja od vakcinacije životinja sa farme) nevakcinisane svinje i ako novodopremljene svinje ne pokažu simptome bolesti nakon 4 nedelje.

Mere u regionima i državama u kojima se KKS javlja endemski:

Ove mere imaju za cilj da smanje prevalenciju bolesti i da se detektuje svaki slučaj oboljenja.
-smanjiti mogućnost širenja zaraze kontrolom prometaŽ
-smanjiti ekonomske štete sprovođenjem vakcinacije
-u slučaju pojave novih slučajeva sprovodi se “stamping out”
-poboljšati uslove držanja životinja u cilju podizanja otpornosti

 

Suzbijanje i iskorenjavanje kuge predstavlja kompleksan problem i isključuje mogućnost uspeha primenom samo pojedinih metoda za suzbijanje i iskorenjavanje. Vakcinacijom uz sprovođenje ostalih mera moguće je stvoriti imunu populaciju čime se postepeno virus eleminiše iz populacije.
Imunoprofilaksa se u našoj zemlji sprovodi na osnovu pravilnika o programu mera zdravstvene zaštite životinja. Vakcinacija se vrši na svim gazdinstvima na kojima se drže i uzgajaju svinje. Svinje se vakcinišu vakcinom koja sadrži živi lapinizirani kineski soj virusa svinjske kuge liofilizovan pod vakumom. Pravilno primenjena vakcina podstiče organizam na stvaranje aktivnog imuniteta koji nastupa 5 do 7 dana nakon vakcinacije. Vakcinacija prasadi se vrši u starosti od 45 do 60 dana, a revakcinacija se vrši kad napune 3 meseca starosti. Krmače i nazimice se vakcinišu najkasnije 15 dana pre pripusta. Vakcinacija nerastova sprovodi se dva puta godišnje u razmaku od 6 meseci. Prilikom prve vakcinacije svinja obavezno je obeležavanje ušnim markicama. Svinje koje se izvode na zajedničku pašu kao i divlje svinje u ograđenim odgajalištima moraju se vakcinisati jedanput godišnje i to najkasnije 15 dana pred izlazak na ispašu, odnosno naseljavanja u lovište.
Zbog sprovođenja vakcinacije protiv klasične kuge svinja u našoj zemlji, virus KKS je stalno prisutan u populaciji svinja kod nas. Iz tog razloga izvoz živih svinja i proizvoda od svinja na tržište Evropske unije nije moguć.
Sve države bivše SFRJ su kandidati za ulazak u EU i svima je glavni interes mogućnost prodaje živih svinja i proizvoda od svinja na tržište EU. Da bi se to ostvarilo moraju da se prilagode propisi i metode proizvodnje. Savremena veterinarska medicina smatra da se efikasna borba protiv KKS može jedino voditi na način da se bolest potpuno suzbije i iskoreni. Budući da se vakcinacijom virus održava u populaciji svinja, vakcinacija se ne primenjuje u zemljama evropske unije. Naprotiv, u EU klasična kuga svinja se suzbija temeljnim provođenjem veterinarsko-upravnih mera koje uključuju:

-praćenje epizootiološke situacije
- stamping out metod i neškodljivo uklanjanje leševa, a vlasnicima se nadoknađuje šteta ako su se držali svih propisanih mera
-u zaraženim i ugroženim područjima svim svinjama se kroz propisano vreme vadi krv u cilju otkrivanja novozaraženih životinja.

Republika Hrvatska je od 2005 godine zabranila vakcinaciju svinja protiv KKS i potpuno se priklonila metodama suzbijanja i iskorenjavanja bolesti po obrascu EU što nije slučaj sa našom zemljom.

 

Država može da se smatra slobodnom od KKS:

 

-ako se svaki slučaj oboljenja prijavljuje
-ako postoji sistem identifikacije životinja
-ako postoji kontola prometa svinja u poslednje dve godine
-ako nema novih žarišta infekcije u poslednjih 6 meseci od poslednje vakcinacije uz primenu “stamping out” sistema
-ako se primenjuje “stamping out” uz primenu vakcine koja je zabranjena u poslednjih 12 meseci i seromonotoringa u poslednjih 6 meseci
-ako se primenjuje “stamping out” system uz zabranu vakcinacije u proteklih 12 meseci
-ako se KKS ne javlja u populaciji divljih svinja

 

 

Piše: dr vet. med. Miroslav Radić

 

 

Literatura:

Valčić M., Robertson I., Kulišić Z., Goss S., Specijalna epizootiologija, Compedium bolesti sa liste A i značajnih bolesti sa liste B Međunarodne organizacije za epizootije (OIE-a), Beograd 2004.

Trumić P., Zaraze domaćih životinja, II specijalni deo, Beograd 1962.

Đukić B., Aleksić.V.Z.,(2001): Sudska veterinarska medicina-bolesti i mane životinja,Beograd,2001.

 

Izvori sa interneta:

 

http://bs.wikipedia.org/wiki/Svinjska_kuga

http://www.pigprogress.net/news/mexico-free-of-classical-swine-fever-id2769.html

http://www.pighealth.com/diseases/petechiae.htm

http://www.thepigsite.com/pighealth/article/447/classical-swine-fever-csf-hog-cholera-hc

http://www.defra.gov.uk/foodfarm/farmanimal/diseases/atoz/csf/photo.htm

http://www.aasp.org/shap/issues/v15n3/v15n3p156.htm

http://www.cvm.tamu.edu/fadr/disease.aspx?DID=2500

http://www.cfsph.iastate.edu/DiseaseInfo/ImageDB/imagesCSF.htm

http://www.foot-and-mouth.org/fmd-csf-ca/about-the-project/about-classical-swine-fever-virus-csfv

http://sian.inia.gob.ve/repositorio/revistas_tec/ceniaphoy/articulos/ne/arti/rolo_m/arti/rolo_m.htm

http://www.svua-detmold.nrw.de/rubriken/tiergesundheit/pat/befundpraesentation/esp.htm

http://www.lgl.bayern.de/tiergesundheit/schweinepest.htm

http://www.ec21.com/product-details/Anti-Pestivirus-Monoclonal-Antibody--450683.html