Singamoza

Singamoza je parazitsko oboljenje organa za disanje nekih vrsta divljih i domaćih ptica i živine prouzrokovano sa Syngamus trachea.

 

Etiologija

Uzročnik bolesti je nematoda Syngamus trachea koji parazitira u dušniku a u toku razvoja i kraće vreme u plućima. Veoma je uočljiv po crvenoj boji pa se i često naziva crveni crv. Razvoj može biti direktan ili uz učešće fakultativnih prelaznih domaćina Infektivne larve, razvijene u jajima u spoljašnjoj sredini, dugo se održavaju, tokom više meseci i do godinu dana, a u kišnim glistama i puževima žive od 3 do 4 godina. Do infekcije dolazi kada mlade ptice, pilići zajedno sa prelaznim domaćinom pojedu i infektivne larve.

Syngamus trachea je nematoda crvene boje tela, ženka je dužine 15-20, a mužjak 2-6 mm. Paraziti se nalaze u stanju stalne kopulacije, pa liče na račvu i latinsko slovo ipsilon (Y), odakle i naziv "račvasti crv". Pričvršćeni su za sluznicu traheje iz koje se hrane krvlju. Ženke polažu jaja tokom 27 do 35 dana, a 7 dana po prestanku polaganja jaja počinju da uginjavaju. Jaja su eliptičnog oblika, sa plitkim poklopcima na polovima i šest  blastomera u sadržaju.

 

Epizootiologija

Singamoza je obolenje velikog broja ptica, prvenstveno fazana, paunova, golubova i domaće živine. Singamoza se u nekim područjima održava stacionarno, a u pojedinim godinama javlja se kao enzootija. Često nanosi  velike štete, zbog visokog mortaliteta kod fazana, kokošaka i ćuraka. Bolest je izgubila epizootiološki i ekonomski značaj, koji je imala u ekstenzivnom sistemu gajenja domaće živine, jer se oboljenje ne javlja u uslovima intenzivnog uzgoja u zatvorenim objektima koji nemaju ispust.

Singamoza ima veći značaj u veštačkom uzgoju fazana i jarebica, kao čestom oboljenju ovih vrsta, kada se iz zatvorenog objekta prebace u volijere. Najugroženiji su mladi fazani uzrasta 8 do 12 nedelja, kada mogu da obole gotovo sve ptice u jatu. Odrasle jedinke mogu da oble, pri čemu ne ispoljavaju znake bolesti ili su oni slabo izraženi i tata dugo ostaju rezervoar infekcije.

Infekcija nastaje peroralno, preko hrane ili vode, u kojima se nalaze jaja sa infektivnim larvama ili slobodnim infektivnim larvama, glistama i puževima, koji su fakultativni prelazni domaćini. Infektivne larve, razvijene u jajima u spoljašnjoj sredini, dugo se održavaju, tokom više meseci i do godinu dana, a u kišnim glistama i puževima žive od 3 do 4 godina.

 

Klinička slika 

Bolest može da bude vrlo brzog toka i da se završi uginućem za nekoliko dana. Kod obolelih jedinki zapaža se dispnoja, obolele jedinke zastajkuju, sa glavom i vratom ispruženim u vis i otvorenim kljunom. Disanje je sve teže i teže, isprekidano kašljem i pokretima glave da se izbaci nagomilana sluz u respiratornim putevima, koja kao i brojni paraziti, otežava disanje i prolaz vazduha. Paraziti mogu da se vide kroz dobro otvoren kljun. Kada se vrat živine stavi između jačeg izvora svetlosti i posmatra, koža nategne preko dušnika, a vrat povuče i nategne na gore, vide se paraziti kao podužne senke u transparentnom dušniku.

 

Patomorfološki nalaz 

Patomorfološkim pregledom najčešće se ustanove fokalna pneumonična ognjišta. Larve hematogenim putem iz digestivnog trakta, već za 24 sata posle infekcije dospeju u pluća, gde uzrokuju brojna krvavljenja, edem i krupoznu upalu pluća. Razvije se i kataralno-hemoragični bronhitis i traheitis , pri čemu se u traheji i bronhijama larve i odrasli paraziti nađu već sedam dana posle infekcije. Česta je i mehanička opturacija traheje velikim brojem  odraslih singamusa, kojih pri jakim infekcijama može da bude i više od stotinu parova. Sluznica je kataralno inflamirana, hiperemična, često posuta tačkastim krvavljenjima i prekrivena sluzi sa primesama krvi.

Kod protrahiranog toka singamoze, na sluznici traheje nalaze se čvorići, čiji centralni deo čini gnojno-nekrotična sirasta masa, a periferiju demarkaciono reaktivno zapaljenje. Ponekad se promene sastoje uglavnom od prisustva ovih granulomatoznih promena, fokalno izraženih na mestima gde su bili fiksirani muški paraziti za sluznicu.

 

Dijagnoza se postavlja na osnovu kliničkog nalaza parazita u traheji i parazitološkim pregledom izmeta i sluzi. Parazitološkim pregledom fecesa i nosnog iscetka ili trahealne sluzi ustanove se karakteristična jaja singamusa. Uzorkovanje sluzi može da se uradi direktno iz dušnika putem brisa.

 

Terapija i profilaksa su veoma značajne u kontroli singamoze. Terapijaja se sprovodi antihelminticima kroz hranu ili vodu.

 

Literatura: dr Dušan B. Orlić, dr Miloš Kapetanov; BOLESTI ŽIVINE